Losserse was in 1931 het eerste meisje uit het dorp dat ging doorleren

Netty te Riele vond na het Carmel haar eigen weg door het leven

LOSSER

Netty te Riele uit Losser was één van hen. En dat was best bijzonder want zij ging naar het Carmel in een tijd dat meisjes niet hoorden te leren. ,,Er werd”, vertelt ze, ,,in het dorp schande van gesproken dat meisjes als ik gingen leren. Dat hoorde niet in het Losser van die tijd”. En ‘die tijd’ was in 1931. Netty te Riele was 12 jaar toen ze naar de HBS ging op het Twents Carmellyceum. En dat was dwars tegen de tijdsgeest in.

Ze vertelt haar boeiende levensverhaal in het jubileumboek ‘100 Jaar Carmel’ dat in september wordt gepresenteerd. Dat gebeurt tijdens de grote reünie ter gelegenheid van het eeuwfeest op zaterdag 23 september. Gerard Lage Venterink, één van de auteurs van het boek, interviewde haar. Netty te Riele was op de lagere school in Losser al een slimme en pientere leerling. Dus was het in het gezin Te Riele eigenlijk vanzelfsprekend dat Netty door ging leren. Ook al was dat heel bijzonder. ,,Ik was nieuwsgierig en las graag en veel.” Van haar ouders kreeg ze alle steun om naar het Carmellyceum te gaan. Moeder had een hoedenzaak aan de Oldenzaalsestraat in Losser en vader was chef in een manufacturenzaak in Enschede.­

Voorbeeld

Met haar broer Cor had ze een goed voorbeeld; hij ging ook al naar het Carmel in Oldenzaal. ,,Maar voor jongens lag dat anders.” Netty zat met slechts twee andere meisjes in een klas vol met jongens.  Netty en haar broer fietsten dagelijks op en neer van Losser naar Oldenzaal en weer terug. Ze wist van meet af wat ze wilde worden: wiskundelerares. De cijfers op haar rapporten boden daartoe alle perspectief met achten, negens en soms een tien. ,,Ik studeerde graag”. Maar het lot besliste anders , want na drie jaar overleed haar moeder plotseling. Ze moest thuis blijven om de huishouding te doen.

Jaren later verhuisde Netty te Riele naar Zwolle waar ze de huidhouding deed voor een arts. Hij zag veel meer in haar dan alleen als hulp in de huishouding. Via deze arts kwam ze in het ziekenhuis De Weezenlanden terecht op de afdeling radiologie. Een man vond ze niet maar wel een eigen carrière, want ze werd door hard leren en doorzetten hoofd van de afdeling. Spijt dat ze geen lerares was geworden, heeft ze nooit gehad. Netty  te Riele koestert warme herinneringen aan haar tijd op het Carmel. ,,Aan tekenleraar Stappers en biologieleraar pater Willems die met ons de natuur in ging en ons leerde waarnemen.” 

Haar manier

Netty te Riele leefde het leven op haar manier. Na haar pensionering reisde ze volop en zag ze veel van de wereld. ,,Ik heb een heel rijk sociaal leven gehad te midden van familie en vrienden. Ik zou met niemand willen ruilen.” Ook niet met de meisjes en jonge vrouwen van nu, al hoeven die doorgaans niet meer zo voor een zelfstandig leven te vechten, zoals zij nog moest. ,,De druk op de jongeren en wat ze allemaal moeten, is nu vaak zo veel groter. En mijn eigen weg heeft me uiteindelijk ook gemaakt tot wie ik ben geworden. En daar ben ik heel trots op.”

Het interview met Netty te Riele vond plaats op 9 november 2022, ze was toen 103 jaar. Begin december viel ze thuis in Zwolle en ze overleed aan de gevolgen daarvan op 27 december. De weergave van het gesprek wordt met instemming van de familie alsnog afgedrukt in het boek.

Het jubileumboek is tot stand gekomen dank zij het werk van een tienkoppige redactie met oud-leerlingen, oud-docenten en een oud-rector. Weierink is voorzitter van de redactie die er anderhalf jaar mee bezig is geweest. Het jubileumboek kan volgens hem worden gezien als een naslagwerk waarin de lange en rijke historie van het Carmel van verschillende kanten wordt belicht. En zoveel mogelijk ook aan de hand van interviews met betrokkenen die op de een of andere manier een link hebben met de school. Deze journalistieke aanpak brengt de geschiedenis niet alleen tot leven maar maakt het boek ook leesbaar. Dat was ook het uitgangspunt. Het is een boek geworden dat past bij het karakter van het Carmel. Opvallend is het veelvuldige gebruik van beeld in het jubileumboek. ,,Hoe meer beeld, des te beter”, is de filosofie van de redactie. ,,De mensen moeten zichzelf in het boek zoveel mogelijk terug kunnen vinden en zien en dat is gelukt.”

Titus Brandsma

De kop is heel simpel: ‘100 Jaar Carmel’ dekt de lading helemaal. Dat geldt zeker ook voor de onderkop: ‘Kennis is maar de helft’. Het is een uitspraak van Titus Brandsma uit 1927. Hij bedoelde ermee te zeggen dat een school er niet alleen is voor onderwijs maar zeker ook voor de verdere vorming van jonge mensen op weg naar volwassenheid. En daar is het Carmel, de eerste decennia mét paters en de laatste zónder, volledig in geslaagd. ,,Het gedachtengoed van Titus Brandsma is ook anno 2023 nog altijd springlevend.” Als oud-leerling kan Alphons Weierink alleen maar beamen dat het Carmel veel meer is dan een school alleen. ,,De jaren op het Carmel hebben mij bagage gegeven voor de rest van mijn leven. En daar ben ik heel blij mee.”

Bijgaande foto’s geven een impressie van het leven van Netty te Riele.

Jubileumboek bij voorintekening te koop 

Het jubileumboek telt in totaal 264 pagina’s en krijgt daardoor een gewicht van liefst 1,6 kilo. De prijs van het boek is 9,95 euro. Voor een dergelijk naslagwerk is dat bepaald geen onoverkomelijk bedrag. Dat dit mogelijk is, is te danken aan de bijdrage van een aantal sponsors en instanties. Het boek is een productie van Heinink Media uit Denekamp en is bij voorintekening te koop bij Boekhandel Broekhuis via: www.boekhandelbroekhuis.nl/carmel100jaar 

Het boek kan ook besteld worden via:www.carmelreünie.nl/carmel100jaar Na de reünie komt het jubileumboek in de boekwinkels te liggen voor de prijs van 19,95 euro.

De officiële presentatie van het boek is op vrijdag 22 september tijdens een symposium over ‘100 jaar Voortgezet Onderwijs’ in Twente in het stadhuis van Oldenzaal en tijdens de Carmelreünie op zaterdag 23 september. Opgave voor de reünie is ook mogelijk via www.carmelreünie.nl

Ook de twee andere scholen van het Twents Carmelcollege in Oldenzaal vieren op zaterdag 23 september een jubileum. De locatie aan de Potskampstraat (de vroegere Ambachtsschool en weer later Marcellinuscollege) bestaat 75 jaar en locatie De Thij (het vroegere Thijcollege) bestaat 50 jaar. Op beide scholen wordt ’s middags een grote reünie gehouden met allerlei activiteiten en festiviteiten. Opgeven daarvoor kan via: www.twentscarmelcollege.nl